KRÓTKI PRZEWODNIK WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY

Uzależnienie od Internetu

Uzależnienie od internetu jako zaburzenie psychiczne ma wiele wspólnych cech z innymi rodzajami uzależnień. Jest to zespół zależności mających swoje źródła w nadużywaniu dostępu do Internetu, które skutkują negatywnym wpływem na funkcjonowanie jednostki w sferach:

• psychicznej;

• społecznej;

• rodzinnej;

• ekonomicznej.

Wielogodzinne, niekontrolowane korzystanie z Internetu wywołuje u jednostki dystres, czyli szereg nieprzyjemnych uczuć takich jak:

• ból;

• lęk;

• cierpienie.

Pogarsza się znacznie jakość życia jednostki uzależnionej. Szkody jakie powoduje uzależnienie często dotyczą także osób bliskich i osób z otoczenia.

Jako pierwszy o uzależnieniu od Internetu pisał nowojorski psychiatra dr Ivan Goldberg w 1995 r. W Polsce stosuje się pojęcie Zespół Uzależnienia od Internetu (ZUI), które zaproponował psychiatra i psycholog prof. Andrzej Jakubik.

Według typologii zaproponowanej przez K. Young, uzależnienie od używania komputera można podzielić na pięć rodzajów:

1. Erotomania internetowa, czyli kompulsywne korzystanie z serwisów pornograficznych, niekontrolowane korzystanie z chatów erotycznych, cybersex, dewiacje seksualne.

2. Socjomania internetowa, czyli uzależnienie od chatów i internetowych kontaktów społecznych. Wiąże się z upośledzeniem nawiązywania kontaktów w rzeczywistym życiu, trudnościami w rozpoczynaniu i podtrzymywaniu kontaktów poza Internetem oraz z zanikaniem sfery komunikacji niewerbalnej.

3. Uzależnienie od sieci internetowej, w tej kategorii mieszczą się: uzależnienie od internetu, hazard, uzależnienie od gier sieciowych, uzależnienie od obsesyjnego grania na rynkach finansowych, czy też uzależnienie od zakupów w internecie.

4. Przeciążenie informacyjne, czyli potrzeba sięgania do dostępnych w Internecie danych, która prowadzi do natłoku informacji, z którym jednostka nie może sobie poradzić.

5. Uzależnienie od komputera, obejmuje wszelkie uzależnienia niekoniecznie związane z dostępem do sieci, ale wynikające z potrzeby niekontrolowanego korzystania z komputera, w tym z gier komputerowych.

Objawy uzależnienia od Internetu:

• wzrost aktywności i zaangażowania związany z poszukiwaniem środka uzależniającego;

• następujący z czasem spadek wrażliwości (tolerancji) na bodźce przyjemności;

• osłabienie woli;

• natrętne myśli;

• w skrajnych przypadkach także samookłamywanie się oraz fizyczne wyniszczenie organizmu.

Charakterystyczny dla osób uzależnionych jest „głód Internetu”. Dostęp do sieci staje środkiem pozwalającym uniknąć nieprzyjemnych emocji. Pojawia się dyskomfort psychiczny związany z brakiem możliwości dostępu do Internetu, niepokój, zmienny nastrój, irytacja, pojawiają się wybuchy agresji. Życie i aktywność jednostki uzależnionej koncentrują się wokół komputera.

Skutki uzależnienia od Internetu:

• przedkładanie korzystania z sieci nad inne ważne wcześniej w życiu obowiązki, sprawy i rozrywki;

• niedosypianie;

• oszukiwanie innych co do liczby godzin spędzanych online;

• rozpad więzi rodzinnych;

• kłopoty finansowe;

• problemy z dotrzymaniem zobowiązań;

• unikanie pracy i innych obowiązków;

• pogorszenie stanu zdrowia.

Emocjonalne skutki uzależnienia od Internetu:

• poczucie winy;

• niepokój;

• uczucie euforii w czasie korzystania z komputera;

• zaburzenia poczucia czasu;

• nadwrażliwość na krytykę;

• podniecenie;

• uczucie lęku;

• wahania nastroju;

• zaburzenia tożsamości;

• rozpad relacji interpersonalnych.

Fizyczne skutki uzależnienia od Internetu:

• bóle pleców, głowy, szyi;

• bezsenność;

• suchość oczu i problemy ze wzrokiem;

• zmniejszenie potrzeb seksualnych;

• zmniejszenie masy ciała, związane ze złą dietą.

Uzależnienie od Internetu, podobnie jak uzależnienia od używek i hazardu, jest destrukcyjnym sposobem radzenia sobie z trudnościami w życiu codziennym. Sieć staje się miejscem ucieczki od problemów a sesje internetowe pozwalają zapomnieć o kłopotach i stymulując określone obszary mózgu przyczyniają się do doznawania uczucia ukojenia i przyjemności.

Uzależnienie dotyka najczęściej osób samotnych, bezrobotnych i zmuszonych do pozostawania w domu. Częściej będą to osoby nieśmiałe, z niskim poczuciem własnej wartości i mające trudności w kontaktach społecznych. Szczególnie na szybkie uzależnienie narażeni są ludzie młodzi i dzieci. Szacuje się, że globalnie uzależnienie od Internetu dotyczy około 6% internautów.

Dzieci nie są emocjonalnie gotowe na odbiór niektórych treści internetowych, nie potrafią trafnie odróżniać dobra i dobrych intencji od zła i intencji złych. Młodzież natomiast przeżywa kryzysy tożsamości, autorytetów, ma częste wahania nastroju, co może stanowić przyczynę szybkiego uzależnienia.

W Polsce do diagnozy Zespołu Uzależnienia od Internetu, stosuje się opracowany przez Kimberly Young kwestionariusz o nazwie Internet Addiction Test. Składa się on z ośmiu pytań pozwalających na rozpoznanie stopnia uzależnienia:

1. Czy odnosisz wrażenie, że Twoje zaabsorbowanie Internetem jest na tyle duże, iż nieustannie myślisz o wcześniejszych aktywnościach w Internecie i/lub nie możesz doczekać się kolejnych sesji w sieci? TAK NIE

2. Czy czujesz potrzebę aby coraz więcej czasu spędzać w Internecie, żeby tym samym zwiększyć swoje poczucie zadowolenia i satysfakcji? TAK NIE

3. Czy masz za sobą wielokrotne i nieudane próby kontrolowania lub ograniczania, zaprzestania korzystania z Internetu? TAK NIE

4. Czy zdarzyło Ci się odczuwać wewnętrzny niepokój, napięcie, nastrój depresyjny (obniżenie nastroju, smutek) albo rozdrażnienie w sytuacji prób ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu? TAK NIE

5. Czy zdarza Ci się korzystać z Internetu przez dłuższy czas niż wstępnie zaplanowany/zakładany? TAK NIE

6. Czy kiedykolwiek pojawiło się ryzyko zerwania kontaktów z kimś bliskim, utraty ważnej relacji z innymi, problemów w pracy, kłopotów z nauką lub w obszarze kariery zawodowej w związku ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie? TAK NI E

7. Czy kiedykolwiek oszukiwałeś/łaś swoich bliskich, terapeutów lub inne osoby, tak aby ukryć swoje nadmierne zaabsorbowanie Internetem? TAK NIE

8. Czy korzystasz z Internetu w celu ucieczki od problemów lub uniknięcia nieprzyjemnych przeżyć, uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)? TAK NIE

Według autorki testu pozytywna odpowiedź (TAK) na 5 spośród 8 powyższych pytań wskazuje na uzależnienie od Internetu. Test ma znaczenie pomocowe i orientacyjne, nie służy do klinicznego diagnozowania uzależnienia. Jeżeli martwisz się o wpływ na Ciebie nadmiernego korzystania z Internetu lub takie obawy zgłaszają Twoi bliscy, warto się skontaktować z terapeutą uzależnień w celu dokładnego zbadania i ewentualnego ustalenia strategii terapeutycznej.

Leczenie uzależnienia od Internetu

Najważniejszym orężem w walce z uzależnieniem jest psychoterapia a najskuteczniejszym jej nurtem jest nurt poznawczo-behawioralny. Proces leczenia polega na zmianie nawyków korzystania z Internetu. Z uwagi na fakt, że nie można obecnie całkowicie wyeliminować korzystania z komputera i Internetu przez osobę uzależnioną, stosuje się harmonogram korzystania z sieci oraz notowanie internetowej aktywności w dzienniku, poza tym stosuje się zmienianie pór korzystania z sieci oraz trening stopniowego wydłużania przerw w dostępie do Internetu.

Można także korzystać z pomocy grup wsparcia dla osób uzależnionych od sieci.

https://www.youtube.com/watch?v=ETZVUE2qsqc