KRÓTKI PRZEWODNIK WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY

PROBLEM NARKOTYKOWY

Narkotyk - to substancja pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego, która oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy człowieka, wykorzystana w celach medycznych i niemedycznych, powoduje efekty natury psychofizycznej między innymi, uspokojenie, zniesienie bólu, odurzenie, euforię, pobudzenie lub sen i której systematyczne zażywanie w konsekwencji prowadzi do uzależnienia.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z dn.19.09.2005 r./ dzieli narkotyki na dwie grupy: środki odurzające i i substancje psychotropowe.

Środek odurzający – to każda substancja pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy człowieka, określona w wykazie środków odurzających, stanowiących załącznik Nr 1 do ustawy.

Substancja psychotropowa – to każda substancja pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie substancji psychotropowych, stanowiących załącznik Nr 2 ustawy.

Środek zastępczy – to substancja w każdym stanie fizycznym, która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, używaną zamiast lub w takich samych celach innych niż medyczne, jak środek odurzający lub substancja psychotropowa.

Prekursor – prekursor narkotykowy jest substancją sklasyfikowaną, o której mowa w art. 2 pkt a Roz. 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dn.11.02.2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych, którego kategorię określa załącznik Nr 1 do tego rozporządzenia.

Będzie to substancja pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego, która może być przetworzona na środek odurzający lub substancję psychotropową.

Narkomania – stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych albo substancji zastępczych w wyniku czego może powstać lub powstaje uzależnienie.

Uzależnienie cechuje się:

• nieodpartą koniecznością przyjmowania danej substancji psychoaktywnej;

• tendencją do zwiększania dawki, choć nie w każdym przypadku;

• zdobywania jej wszelkimi dostępnymi człowiekowi sposobami, nawet wchodząc w konflikt z prawem.

Lekomania – skłonność do nadużywania leków, czyli stan zależności psychicznej lub fizycznej albo obu razem, jaki występuje w wyniku systematycznego bądź okresowego przyjmowania leków.

Rozróżniamy trzy rodzaje zależności:

1. Zależność psychiczna – to stan przymusowy, w którym konieczne jest okresowe lub ciągłe przyjmowanie środka, który wywołał zależność.

2. Zależność fizyczna – stan patologiczny wywołany poprzez powtarzanie podawania organizmowi niektórych środków psychoaktywnych, a nagłe ich odstawienie wywołuje występowanie tzw. zespołu abstynencyjnego, charakterystycznej grupy objawów fizycznych i psychicznych.

3. Zależność społeczna – to chęć sprostania naciskowi grupy, uleganie modzie w odniesieniu do używanych środków psychoaktywnych.

Zespół abstynencyjny – głód narkotyczny, to objawy fizyczne i psychiczne pojawiające się w momencie, gdy osoba uzależniona zostaje pozbawiona narkotyku.

Objawy odstawienia narkotyku mogą być zróżnicowane, jednak do najczęściej występujących zalicza się:

Objawy fizyczne – nudności, drżenie ciała, skurcze, wymioty, potliwość, wysięki z nosa, przekrwione oczy, wzrost temperatury ciała, bóle mięśni, przyspieszenie czynności serca i rytmu oddychania.

Objawy psychiczne – lęk, apatia, irytacja, dezorientacja, omamy, psychozy.

Istnieje olbrzymia ilość substancji psychoaktywnych, które wpływają na psychikę człowieka, niosąc przy tym niebezpieczeństwo uzależnienia. Najpopularniejszy podział narkotyków pod kątem oddziaływania na psychikę ludzką przyjęty został przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Interpol:

I Substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy, czyli opiaty, opoidy, barbiturany, benzodiazepiny, alkohol etylowy, środki wziewne, nikotyna /tytoń/.

II Substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy, czyli amfetamina i jej pochodne, kokaina, khat.

III Substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, czyli cannabis i jej przetwory, halucynogeny /LSD, PCP, meskalina, psylocybila/.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia natomiast 8 typów środków odurzających i substancji psychotropowych:

I Typ morfiny.

II Typ alkoholu i barbituranów.

III Typ amfetaminy.

IV Typ kokainy.

V Typ konopi indyjskich.

VI Typ halucynogenów.

VII Typ khat.

VIII Typ rozpuszczalników lotnych.

Działanie i objawy zażywania narkotyków Typu morfiny:

• krótkotrwałe: odprężenie, złagodzenie bólu i stanów lękowych, euforia, osłabienie koncentracji uwagi, halucynacje, zwężenie źrenic, znużenie, nudności, osłabienie tętna i zwolnienie oddechu;

• długotrwałe: apatia, impotencja, spadek masy ciała, bezsenność, obniżenie odporności organizmu na wszelkiego rodzaju infekcje, pogorszenie stanu uzębienia.

Działanie i objawy zażywania narkotyków Typu alkohol i barbiturany:

• krótkotrwałe: senność, odprężenie, euforia, osłabienie koncentracji uwagi, złagodzenie stanów lękowych, spowolnienie oddechu, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwężenie źrenic, niezborność ruchowa, nadmierna potliwość;

• długotrwałe: ciągłe zmęczenie, wrażliwość, zachowania podobne do upojenie alkoholowego bez wyczuwalnego zapachu alkoholu, mogą wystąpić psychozy, utrata świadomości, uszkodzenia wątroby, serca i mózgu.

Zespół abstynencyjny w tym przypadku objawia się: stanami lękowymi, dezorientacją, majaczeniem, konwulsjami, niezbornością ruchów, może dojść do śmierci.

Działania i objawy zażywania narkotyków Typu amfetaminy:

• krótkotrwałe: euforia, wzmożona percepcja, podniecenie, gadatliwość, poczucie siły i napływ energii, drażliwość, urojenia, rozszerzone źrenice, wzrost pulsu i ciśnienia krwi, nadmierna potliwość, bóle w klatce piersiowej;

• długotrwałe: bezsenność, drażliwość, zanik łaknienia, wysypki, nadpobudliwość, agresja lub samoagresja, psychozy, omdlenia.

Zespół abstynencyjny w tym przypadku objawia się: apatią, ospałością, depresją, dezorientacja, zwiększonym łaknieniem, może dojść do śmierci.

Działania i objawy zażywania narkotyków Typu kokainy:

• krótkotrwałe: nagła euforia, poczucie siły i zwiększenia możliwości intelektualnych, podniecenie. Ten stan trwa około 20 min. a następnie przeradza się w gwałtowną zmianę nastroju, zwaną „dołkiem kokainowym”, zwiększa się wówczas ciśnienie tętnicze krwi, rozszerzają się źrenice.

• Długotrwałe: gadatliwość, drażliwość, nie zrównoważenie psychiczne i fizyczne, halucynacje, manie prześladowcze.

Zespół abstynencyjny w tym przypadku objawia się: depresją, apatią, drażliwością, dezorientacją, halucynacjami, psychozami, może dojść do śmierci.

Działania i objawy zażywania narkotyków Typu konopi indyjskich:

• krótkotrwałe: wesołkowatość, euforia, zmiany percepcji, odprężenie, lekkie pobudzenie, halucynacje, rozszerzone źrenice, suchy kaszel, suchość w gardle, nadmierne pragnienie;

• długotrwałe: wyczerpanie, drażliwość, psychozy, uciążliwy kaszel, nieżyt nosa, osłabienie pamięci.

Zespół abstynencyjny w tym przypadku objawia się: wzmożoną aktywnością, bezsennością, brakiem apetytu, drażliwością.

Działania i objawy zażywania narkotyków Typu halucynogenów:

• krótkotrwałe: zmiany postrzegania, pobudzenie, halucynacje, ograniczenie poczucia czasu i przestrzeni, poczucie siły, rozszerzone źrenice, brak koordynacji ruchów, wzrost ciśnienia krwi, arytmia serca;

• długotrwałe: bezsenność, podniecenie, niedożywienie, omdlenia, tendencje samobójcze, ostra psychoza, lęki, uszkodzenie układu nerwowego.

Na razie Polska Policja nie odnotowuje przypadków zażywania narkotyków Typu khat.

Działania i objawy zażywania narkotyków Typu rozpuszczalników lotnych:

• krótkotrwałe: odprężenie, euforia, osłabienie koncentracji uwagi, niezborność ruchów, problemy z oddychaniem, omamy, zaburzenia percepcji, zachowanie podobne jak w upojeniu alkoholowym, kaszel, katar, zapalenie spojówek;

• długotrwałe: delirium, apatia, otępienie, uszkodzenie wątroby, nerek, serca, szpiku kostnego i mózgu.

Zespół abstynencyjny w tym przypadku objawia się: niepokojem, rozdrażnieniem, nudnościami, drżeniem i przygnębieniem, zaburzeniem oddychania, może dojść do śmierci.

Charakterystyczne symptomy mogące wskazywać na zażywanie narkotyków przez osobę:

Zmiany w zachowaniu:

• nagła zmiana nawyków;

• pojawienie się wahań nastroju i aktywności;

• izolacja od bliskich i dotychczasowych znajomych;

• pojawienie się nowych, „dziwnych” znajomych;

• tajemnicze rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia z domu;

• posługiwanie się niezrozumiałym językiem, slangiem;

• naśladowanie osób ze świata subkultur;

• bunt, łamanie ustalonych zasad, napady agresji i złości;

• pojawienie się problemów finansowych;

• wynoszenie wartościowych rzeczy, przedmiotów z domu;

• niewytłumaczalne spóźnienia, późne powroty do domu;

• kłamstwa i oszustwa;

• pomniejszenie wszelkich dotychczasowych autorytetów;

• bełkotliwa i niewyraźna mowa;

• nadmierny apetyt lub jego brak;

• spadek zainteresowania ulubionymi zajęciami.

Wygląd zewnętrzny:

• blada, ziemista, zmieniona cera;

• krosty i owrzodzenia, szczególnie w okolicy nosa;

• przekrwione oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice;

• spadek masy ciała;

• zasinienia, nakłucia na ciele;

• zaniedbywanie higieny osobistej;

• nowy styl ubierania się;

• zmiana wyglądu, np. fryzury, koloru włosów, pojawiają się kolczyki, tatuaże.

Objawy chorobowe to:

• uporczywy suchy kaszel;

• wysięk z nosa;

• osłabienie i omdlenia;

• wymioty, zaparcia lub rozwolnienia;

• częste przeziębienia i infekcje;

• gwałtowne zmiany ciśnienia krwi oraz skoki temperatury ciała;

• nagłe pogorszenie stanu uzębienia;

• złe wyniki badań moczu i krwi;

• bóle różnych części ciała;

• depresja i problemy.

Najczęściej wymieniane przyczyny uzależnienia od narkotyków i innych substancji psychoaktywnych:

• wadliwe stosunki rodzinne;

• nadużywanie przez rodziców alkoholu, narkotyków, czy leków;

• brak aktywności społecznej;

• brak celów życiowych;

• naśladowanie zachowań przyjętych przez znajomych, kolegów i środowisko;

• poszukiwanie silnych przeżyć;

• ciekawość;

• naciski znajomych, kolegów, środowiska;

• niewłaściwe leczenie psychotropowe;

• problemy emocjonalne;

• warunki ekonomiczne;

• błędy wychowawcze;

• tęsknota za osiągnięciem szczęścia i zadowolenia;

• nieradzenie sobie ze stresem i problemami;

• wysokie wymagania społecznego otoczenia;

• intensywne przeżywanie poczucia lęku;

• zaniżone poczucie własnej wartości.