Jak rozmawiać z dzieckiem o pierwszych objawach zaburzenia odżywiania?
Zarówno anoreksja, bulimia jak i inne zaburzenia odżywiania powodują duże spustoszenie w organizmie chorego. Są realnym zagrożeniem nie tylko zdrowia i kondycji psychicznej, ale również w skrajnych przypadkach zagrażają życiu człowieka. Jak w przypadku innych chorób także w zaburzeniach odżywiania, można spostrzec pierwsze objawy i szybko na nie zareagować.

Zaburzenia odżywiania dotyczą w szczególności ludzi młodych, w wieku nastoletnim. Częściej zapadają na nie dziewczęta o zaostrzonym zmyśle rywalizacji, którym zależy na pozycji i sukcesach szkolnych. Często wszystko zaczyna się w sposób banalny. Dziewczyna, albo chłopak są niezadowoleni ze swoich kształtów, ze swojej figury. Wprowadzają więc do swojego życia dietę, najczęściej odchudzającą. Nie wiadomo, w którym momencie wymyka się ona spod kontroli i „wymóg mody” zamienia się w anoreksję. Anorektycy usilnie walczą ze swoim głodem na różne sposoby i żyją w ustawicznym lęku przed utyciem. Pomimo, że ich ciało jest skrajnie wychudzone, oni widzą je w przesadzonych rozmiarach. Nierzadko także swoje chude ciało dręczą wyczerpującymi ćwiczeniami, lodowatymi kąpielami, długimi marszami. Pomimo niewłaściwego odżywiania się, anorektycy długo pozostają nadzwyczaj dynamiczni i aktywni, przez co spadek ich wagi nie budzi żadnego niepokoju otoczenia. Jednak niedożywienie zaczyna się w końcu odbijać na organizmie. U dziewcząt symptomem takim jest ustanie miesiączki i ucieczka od seksualności. U chłopców obserwuje się całkowitą utratę popędu płciowego i erekcji. Szczupłość przechodzi w wychudzenie a potem w wygłodzenie. Oczy i policzki zapadają się, włosy stają się rzadsze i suche, paznokcie prążkowane i łamliwe, a zęby zaczynają się chwiać.
Zaburzenia odżywiania mogą mieć wiele przyczyn. Najczęściej są to:
- brak akceptacji własnego wyglądu;
- brak akceptacji ze strony środowiska rówieśniczego;
- zaburzone relacje rodzinne;
- tendencja do bycia perfekcyjnym;
- presja środowiska do posiadania szczuplej sylwetki;
- niskie poczucie własnej wartości;
- trudne, traumatyczne sytuacje życiowe.
Na bulimię również częściej zapadają młode kobiety niż mężczyźni. Bulimiczki charakteryzują się przebojowością i wysoką ambicją zawodową. Jednakże w głębi duszy wątpią w siebie, nie lubią siebie i nie są zadowolone ze swojego ciała. Odczuwają boleśnie rozdźwięk między pozorami a rzeczywistością. U bulimiczek symptomami choroby będą zaburzenia metaboliczne, stan permanentnego zmęczenia, spadek zdolności intelektualnych, problemy emocjonalne i nieregularne miesiączki. Bulimicy cierpią na dolegliwości nerwicowe żołądka oraz przełyku, zaburzenia jelitowe, depresję, tracą włosy i zęby a gwałtowne wahania wagi wywołują często zmiany skórne-rozstępy.
Rodzice są kluczowym elementem w rozpoznawaniu zaburzeń odżywiania dziecka. Poniższe przykłady powinny wzbudzić u rodziców niepokój:
- dziecko wprowadza dietę i pomimo wyraźnych jej efektów, nadal utrzymuje restrykcje żywieniowe i wprowadza nowe;
- dziecko aktywne i towarzyskie nagle zamyka się przed rówieśnikami;
- dziecko przestaje jadać w domu, twierdzi że np. jadło na mieście lub ze znajomymi;
- dziecko stało się członkiem nieznanej dotąd społeczności, grupy, które to propagują szczupłą sylwetkę ciała i rygorystyczne diety;
- dziecko zaczyna zażywać leki o charakterze moczopędnym lub przeczyszczającym;
- dziecko nagle rozpoczęło treningi o bardo dużej intensywności;
- dziecko zaczęło impulsywnie pożerać bardzo duże ilości jedzenia bez wyraźnego powodu;
- dziecko często chodzi do toalety i spędza w niej dużo czasu, zwłaszcza po obfitym posiłku;
- dziecko odmawia uczestniczenia w zajęciach sportowych w szkole;
- dziecko zmieniło styl ubierania się, zaczęło chodzić w luźnych ubraniach.
Należy pamiętać, że zaburzenia odżywiania są tematem niezwykle trudnym dla rodzica, jak i dla dziecka. Rodzice boją się złości ze strony nastolatka oraz tego, że straci on do nich zaufanie. Obawy w wielu przypadkach są realne. Jednak nie mogą stanowić bariery przed podjęciem tego wyzwania. Dlatego do rozmowy należy się dobrze przygotować i wziąć pod uwagę kilka kwestii:
- Stworzyć dziecku przestrzeń do rozmowy. Należy być spokojnym, rozmawiać rzeczowo, bez nacisków. Ustalić wspólnie czas i termin rozmowy.
- Otwarcie i wyraźnie należy mówić o swoich obawach i wyrażać troskę o dziecko. W rozmowie należy stosować prosty i zrozumiały przekaz. Należy starać się nazywać swoje emocje i dokładnie opowiedzieć co nas niepokoi.
- Nie nakazywać zmian dziecku. Należy zapytać się, np. dlaczego ostatnio mniej je niż zwykle, co się dzieje?
- Okazać dziecku, że jest dla ciebie ważne.
- Nie oceniać, ani nie wydawać osądu na temat postawy dziecka. Spróbować mu okazać zrozumienie.
- W omawianiu wyglądu dziecka należy postarać się zwrócić uwagę na zdrowie, bezpieczeństwo, dobre samopoczucie i dbanie o siebie, a nie na szczupłą i zgrabną sylwetkę.
- Traktować swoje dziecko jak partnera w rozmowie. To ono wie o sobie najwięcej, dlatego należy go słuchać i nie bagatelizować tego, o czym mówi. Starać się zapytać o jego opinię i zdanie w dyskusji.
- Nie lekceważyć kompleksów, o których wspomina twoje dziecko. Mogą one być dla niego poważną trudnością.
- Starać się przekazać swojemu dziecku, że nie ma osób o wyglądzie idealnym, zwróć uwagę na jego atuty. Podkreślić znaczenie pozytywnych cech charakteru i życzliwej postawy wobec siebie.
- Promować zdrowy styl odżywiania. Zaproponować wspólne, rodzinne zmienianie nawyków żywieniowych.
- Jeżeli dziecko wyraża się negatywnie o swoim wyglądzie, starać się zdobyć na ten temat więcej informacji. Zapytać, co jest tego powodem, że tak o sobie myśli?
- Jeżeli widzisz taką potrzebę, należy zaproponować dziecku wizytę u lekarza. Podkreślić jej niezobowiązujący charakter i kłaść nacisk na aspekt zdrowotny.
- Zawsze być po stronie swojego dziecka.
Taka rozmowa w przypadku realnie rozwijającej się choroby może mieć kluczowe znaczenie dla procesu dalszego leczenia.
Polecam:
- G. Apfeldorfer – „Anoreksja, bulimia, otyłość”, Książnica, 1999r.